Elida, “mininu di matinhu” na Santiagu ki bira kantora di intervenson i ki konkista mundu “di dentu pa fora” 

Elida Almeida kebra un siklu di txêu pobresa atraves di si musika, ê inpudera tudu si familia i ê pôi nu ta djôbi pa Caoberdi através di si musilka di intirvenson. Oji ê ta mora na Lisboa, sidadi ki ê ta konsidera un “mistura”, ma ê kumesa sima “mininu di matinhu”, ki kria na kel zona di fora na Pedra Badejo, fora na ilia di Santiagu. Ê la ki ê konkista mundu di “dentu pa fora”, sima ki ê ta flâ. Ê ta reconhesi ma ê sabi dretu di undi ki ê ben i ê ta numia, un a un, kel monti di disafiu ki ê infrenta i ki ê supera ti ki ê txiga li, ta falta dias pa ê subi na palco di Capitólio (dia 25 de marso).

Foi si bisinhu Zito ki inxinal primerus akordi, na un tenpu undi ki tudu ki ê tinha nel era txêu “fomi di guitarra”, ma tanbé era kel vos ki ta dêxaba si prufesora ku txêu orguliu di ter un aluna na interkambiu ku tudu kel forsa. Ê ta kustuma flâ ma êl ê diskubridu pa si povu i dipôs pa restu di mundu. Ê pamodi kelâ ki ti oji ê teni Caoberdi sima si fonti di inspirason.

Kel kantora ki ka teni presa i ki ta fasi si musika ku raís na sonoridadi, intenson na palabra, i inovason na roupajen, dja teni teni 4 trabadju diskugrafiku di grandi inpaktu na tera ki ê nansi i na merkadu di World Music.

“Ami nka teni fomula. Tudu ki mi ê desdi di mininesa, nhas vivênsia i tudu musika ki n’ta obi, ta sai di mi na forma di musika di manera mas natural”, ê konfidensia, na ês intrivista ki nu prupol i ki ê un “puema” pa bida ki ê tivi i kêl ki ê ta sunha ten da futuru.

Fotos: Líbia Florentino

Na bu musika di streia bu ta flâ: “N’sabi ma ta nkonsigui”. Bu konsigui?

Ami inda nsta lonji di txiga undi ki n’kre txiga. Ma dja n’konsigui un monti kusa. Musika li ta mostra kel lado di um mininu femia ki nansi na un zona txêu remotu ki txoma “matinhu”, fora di Pedra Badeju, ki ben di un familia umildi… mas fora di ki fora, i ki infrenta sedu txêu disafiu na vida. Ami n’kria na un zona umildi, primeru ku nha avó, dispôs ku nha tia, i só dispôs ku nha mãi, n’perdi pai kantu n’tinha 8 anu di idadi i n’foi mãi sedu, ku 16 anu …ami ê kel mininu femia ki in frenta txêu disafiu ma ki ta sunha txeu. N’skrebi “N’ta Konsigui” na un dia sima keli, ki tudu staba ta da eradu, na un dia ki mi n’xinti abandonadu pa nôs Kriador.  

Era um dia sima keli ki gás seka, na un Sexta-feira Santa, final di dia nha mãi ka tinha manera di manda dinheru – staba tudu fitxadu. Era fin-di-semana di Páscoa, txêu sagradu pa nôs. Dja nu tinha konpra fêtu, ma ka tinha gás pa kusinha, i n’pergunta  kuzé ki n’ta da nhas irmon, nha fidju i nha avó. Sima dja n´prendeba toka alguns akordi n’kumêsa ta toka i ta susura alguns notas… nflâ:

– “Uau! Kusa li sta muto bon!”

Foi primeru musika ki bu fasi?

Foi primeru musika ki n’fasi na vida, ku 17 anu. Primeru di tudu! Nunka nka fazeba nada  antis i si bu presta atenson, ta kumêsa ku:

–  “hum, hum, hum” 

Tipo un susuro.  I kaba pa nansi un musika ki muda nha bida. N’ta akredita ma ê muda bida di un monti algén, di tudo caoberdianu ki ta intendi kuzé ki n’ta kanta i ki ta intendi nha dor – alen di nha speransa ki sta ben klaru na kel tema. Ê muda bida di gêntis, ê muda nha bida, di nhas irmon, di nha mãi. 

Ora ki bu ta flâ ma bu sta lonji di txiga undi ki bu kré txiga bu krê flâ ma kel “konsigui” teni ôtu dimenson? 

N’ka ta konsigui flâu ma n’kre txiga Japon, por izenplu. Dja n’bai la, ma ê ka kela. N’kré pa Elida ben ser un marco na musika di Caoberdi, na musika afrikanu. Ora ki nfla ma “Nta Konsigui” ê  ora ki n’ta djobi panurama musikal afrikanu i n’ta odja Youssou Ndour, Salif Keita, Cesária, Miriam Makeba e por aí em diante. N’krê un dia pa ora ki  ês  papia di musika afrikanu, tanbé pa ês papia di Elida.

Bu ka atxa ma kelâ dja kontisi en parti?

(risos) Sin! Kusas kontisi rápidu dimás, apisar di ki n’kumêsa sedu ku 17 anu ta fasi konposison. Dipós ki Djô, nha inpresáriu, dikubrin na janeru di  2014, n’tinha 21 anu di idadi ma dja n’tinha txêu tema sima “N’ta Konsigi”, “Joana”, “Leban Ku Bó”, “Nhu Santiagu” i un monti di otus kantiga. N’tinha inspirason pa “dar e vender” pamodi tudu kel ki n’ta vivêba.

N’foi diskubertu na janeru di 2014 i na outubro di  mesmu anu n’staba ta lansa nha primeru single. Foi tudu rápidu dimás. Ma kel ki kontisi mas rapidamenti foi nhas kantiga txiga na gêntis i dêxas kontajiadu! Vizualisason dispara,  tema “N’ta Konsigi” fazi parti di un telenovela di TVI. Tudu kontisi rápidu i tudo kelâ fasi pa gêntis kria txeu spetativa ku nha primeru disku “kuandu ki ê ta sai?” ou “ kuzé ki sta ben dispôs?”. 

Kal ki foi data di lansametu di bu primeru albun?

Disku sai na Dizembru di 2014 i ê txôma “Ora Doci Ora Margós”.

Nomi di bu primeru disku ta refleti bu bida antis di bu inkontra ku bu inpresáriu?

Izatamenti, ma ê ka só kelâ. Ê un rizumu di bida de 90% dos caoberdianos e miliares di pesoas ki ta identifika ku kel disku. Ê sima si n’sta papia ku tudu ês i ês ta risponden:

– “…keli ta papia di mi, apisar di nka kontau nha stória!”

Ê pamodi nôs artista nu ten kapasidadi di ritrata bida de pesoas sen repara na kelâ. Nha musika di streia toka tudo caoberdianu di Santo Antão à Brava i tudu diáspora.

Kel tema ê un risposta pa tudu kel ki bu ta disejaba? 

N’ka ta odjal así… Ma ami senpri nteve un lus, un fé dentu di mi i n’ta flaba :

– “Ka inporta kêl ki dja bu pasa ti li, Elida. Si bu ka kumé na un Páskua, ou ki bu teni dibida pamódi bu ba pista ropa pa sirbi di Backing Volcal na un konsertu ki es ka pagau i bu bu fikata debi.” 

N’ka disisti di sunha i n’sabia dretu ma más tardi ou más sedu, tudu ta risolveba i ki n’ta kosiguiba. 

Antis di bu ser diskibertu pa bu inpresáriu, undi ki bu kanta pa primeru bes fora di kel anbienti di casa ku familia? 

Primeru bes ki mi n’infrenta publiku foi na Igreja Katoliku, na ilia di Maio (Djarmai) pamódi n’bai mora ku nha mãi na kel ilia kantu n’tinha 14 anu di idadi. Senpri n’gostaba di kanta, ma sima nta moraba ku nha tia, el ê ka ta dêxaba pamodi ê ta flaba ma ami era “fidju di gênti” i si kontisi algun kusa ê tinha ki ta risponsabilisaba. Anton ê ka ta dêxaba mi bai ensaia na Igreja. Ma dipôs ki n’bai pa Maio, ku  nha mãi, kau di ensaio era frenti di nôs kasa,  enton n’insisti tantu ki  nha mãi dexan bai pamodi era pertu. N’ta lenbra sima oji di primeru salmu ki n’kanta:

– “O Senhor é meu pastor, nada me faltará!” 

Kantu ki mi n’dixi di altar dispôs di missa, tudu algen poi ta djoben i ta flan:

– “Bu ten un vos! Bu ten algun kusa!”

Ami, ku 14 anos di idade, nem n’ka tinha nuson di kuzé ki staba ta kontisi. Ma tinha pesoas ki bai pa nos kasa, papia ku nha mãi así: 

– “Odja, bu fidju ten un voz bonitu, bu ten ki invisti na êl!” 

Ma nha mãi ka ta daba txeu atenson pa kêla pamódi el ê tevi un idukason undi ki ê prendi ma musika ê brinkadera, un hobby. Aliás, ti oji ê si! Si nfla nha mãi ma oji nta pára di kanta pa studa, ê ta fasi festa, ê ta marca missa pamodi el ê ten kel idukason ki ta fla ma bu ten ki ten diploma..ka sta eradu, mas prontu! Kantu ki n’volta pa Pedra Badeju, dja ku nha fidju na mó, risponsavel pa idukason di nhas irmon, nha bebé di menos di anu, n’pasa ta fasi parti di asosiason di studanti, kantu ki n’kumêsa ta disenvolvi nha primerus akordi.  

Ken ki inxinau toka?

N’tivi dôs prufesor. Primeru foi nha vizinhu Zito! Kantu n’prendi nhas primerus akordi, ntinha txêu “fomi” di guitarra i, ora ki ê ta inxinaba mi toka, n’ta pidiba el pa inprestan guitarra, dispôs n’ta trankaba nha  kabesa dentu nha kuartu pa ora ki ê binha buskaba guitarra ê ka odjaba mi… n’tinha vontadi di toka tudu ora. Dipôs ntevi ôtu instrutor ki txoma Aderito i foi así ki mi n’komesa ta toka na interkambio entri skolas. Na verdadi, nunka n’bai mas lonji ta toka guitarra mas n’prendi kês akordis ki n’mesteba pa fasi nhas komposison i pa n’ganha nha musikalidadi.  

Kantu ki bu kumêsa ta kanta a solo? 

N’kumêsa dipôs di n’ganha un konkursu. N’ka sabi si na Guiné-Bissau ten, ma na Caoberdi ten “Todo Mundo Canta” – ki , aliás, lansa um monti di grandi talentu  sima Jorge Neto. Tudo anu na mês di Julho ta kontisi “Todo Mundo Canta”. Enton na 2012, dipôs di n’ter fetu tudu kês interkambiu, n’kumêsa ta ganha publiku skolar i n’tinha un monti di konpusison ki n’fasi, inkluindo musikas ligadu a idukason pa disperta vontadi di studa, pa ka fladu:

– “Ami n’ka ten kabesa pa skola!”. 

N’ta atxa kêl frasi la “sen sintidu” i pa kelâ, nta skrebêba kês tema di intirvenson dja na kel tenpu, ku publiku i ku un notoriedadi ki kumesa ta ben, mi inda studanti. Nôs prufesora ta fikada txêu vaidosa ora ki nu ta bai ba pa un interkambiu.  Nha skola era “Escola Secundária Ferreira da Cruz Silva” di Pedra Badejo. Enton, dipôs di la n’kumesa ta pensa na partisipa na konkursu, ma nfika ku txêu medu pamodi ami ê txeu konpetitiva i dja n’tinha partisipadu na un ôtu konkursu ki txomaba “Estrela Pop”, i n’ta atxaba ma ês fasêba mi uns injustisa. N’volta pa kasa ku febri, pamódi n’ka ta aceitaba perdi i anton, só di pensaba na pasa pa kêla ôtu bês n’ta xintiba medu. Ma n’ganha koraji, n’bai partisipa i n’ganha ku tema “Nta Konsigui”, tema ki n’kanta desdi primeru dia di gala, i na final tudu algém dja sabia kantal. 

Afinal bu bai ta konkista bu publiku desdi tenpu di kês interkambiu skolar, ti dia ki bu atxa bu inpresáriu. Úndi ki ê odju?

Spêra! Antis di kêla, inda n’volta pa Maio – pamódi tudo nhas férias era la, nha mãi ta viveba la, i , kantu ki ntxiga tinha un concurso ki ta txomaba “Talentu Djarmai”. N’kria bai ba, ma nha mãi ka staba mutu viradu pa kelâ i ê flan!

– “Odja li mininu! Li ê terra di génti, si bu ganha ta da problema!” 

Ma n’bai i n’ganha! I sima era na un ilia diferenti, tevi más distaki, más olofoti. N’volta pa sidadi di Praia na Santiagu, n’fasi alguns prumuson e ê pamódi kelâ ki un monti di algén ta pensaba ma mi era di Djarmai.

Dipôs ki n’kaba secundário, dja na Universidadi, na sidade di Praia ta fasi un kursu di “Comunicação e Multimédia”, n’kumêsa ta fazi noti, ta kanta na alguns bar. Pesoas bai ta obiba papiadu na Daisy  – nha nomi di kasa – , ti dia ki n’kontra ku Djô.

Modi ki nhôs kontra?

Foi na Praia, na un lugar txomadu “Económiku”, na Fazenda, bar di un amigu txomadu Rui di Betina. Kontisi nun dia ki n’ka tinha vontadi ninhun di kanta, ki n’staba tristi. Era fin di simestri, tudu nhas kolega dja kaba bai pa kasa, n’staba mi só pamodi n’tinha dôs izami ki fasi, n’ka tinha dinheru. N’pasa três dia ta kumê kamoka ta bebi agu, sen bontadi kanta, nen di fasi nada. Ma pianista ki ta tokaba ku mi, ki era di ilia di Maio, insisti i ê flan:

– “Ben! Ben, pamódi bu ta gosta, bu ta diskontrai i ta faseu ben! N’ta faseu un kumida sabi!” 

Enton, n’bai n’kumesa ta kanta, di rapenti n’odja kel ómi ta pasa n’pergunta si ê Djô da Silva. N’fla “Djô da Silva!?Avé Maria!”. Kurason dispara êa mandan pa n’rilaxa, ma kêl atuason dja ka foi igual. Na kêl mesmu noti staba Assol Garcia, nu ta andaba txêu djuntu, ê bai djoben ta kanta, n’kunbidal pa kanta un musika ma êl dja ê tinha mas strada di ki mi, era mas disinibida ku txêu a vontadi na palku, ta interaji ku publiku, nfla dentu mi ma nka ta konsiguiba. Ma, pa nha spantu, na final di noiti Djô fazen un sinal pa ba ter ku êl, ê puntan nha nomi.  

– “Bu ten vos bonitu! N’gosta txeu di bu vos i nta gostaba di xinta ku bó, i ken ki sabi, trabadja djuntu ku bó.”

Ami dentu Praia dja n’resebêba txêu pruposta ki ka avansa. Na fin di konbersu, n’kontal ma n’ta n’skrêbi i ê fika txêu admiradu. Ê pidin pa n’mandal alguns tema i ami nfika só ta purgunta:

– “Será ki nha porta dja abri?” 

N’mandal um email ku kês musika ki ê pidi, ê perguntan si era propi di mi. N’flal ma sin. Ê flan:

– “Amanhã bun ten studio marcado tal ora!”

Ê fasi tudo kori rapidu. 

Bu atxa ma bu óra txiga kel dia?

Sin! Nha ora txiga na kel mumentu. N’tevi sorti di sta na óra sertu na lugar sertu, ma tanbé n’tevi sorti di sta preparadu, ku tudo pa anda frenti. Nka fika ta spera pa sorti kai di séu. N’bai ta skrebi nhas musika, ta partisipa na konkursus, senpri ta ten inisiativa.   N’bai ta prepara nha kabesa pa kel dia. N’ta acredita ma si sorti ben sen bu sta preparadu ê ta bati, ê ta volta. Ami n’akredita ma era nha bez, nha oportunidadi. Anton, n’pega nha oportunidade ku forsa i nta trabadja tudu dia pa n’supera. Si ti inda nsta ku Lusafrica ê pamodi n’ta leba tudo a sériu i n’ka ta brinka ku nha trabadju.  N’ta obi tudu kosedju di nha inpresário i n’ta pratika tudo. Keli ê nha prufison, sima di pedreru, di médiku. Nta stubaba kuzé ki ê rima, versu, poemas i tudu, enkuantu nta prendi kanta. Nha inpresário inxinan ti modi ki n’ta jestikula, modi ki nta da intrivista. Óji tudo ki mi ê, foi grasas a Djô da Silva, ma tanbé ntivi kapasidadi di prendi tudo ki ê inxinan. Pa ben da kel intivista n´ligal antis.  

Kantu musika ki bu tinha kantu ki bu foi diskubertu?

Txêu temas. Na kêl disku entra novi musika di meu, na kel 12 ki fasi parti di nha primeru tarbadju, dja na kel tenpu.  

Logu dipôs di lansamentu di bu primeru álbun, tevi un boom fora di CaoBerdi. Kuzé ki kontisi?

Pa mi, tudo dja staba “às mil maravilhas”, tudo ki dja staba ta kontisi na CaoBerdi. Susesu fora di CaoBerdi ben djunta. Pasa, di dia pa noti, di ser backing vocal, pa ten un disku a solo, un kareira na kumeso dja ku txêu probabilidadi di avansa i pesoas ta parau na rua pa tra fotu ku bô pa pidi autografo, era bon dimás! Primeru n’diskubridu pa nha povu dipôs pa mundu. Caoberdianu ora ki ê gosta ê gosta i ê ta fasi din tudo pa prumovi, pa partilha ku mundu. Anton ami n’tevi previlejio ki ka foi di fora pa dentu, sima un monti di algén,  mas di dentu pa fora. Kêla ta manten sakedu ti óji.  N’teni apoiu di kasa. N’ta kustuma flâ ma Caoberdi ki ê nha fonti di inspirason. 

Bu ta kontinua senpri konektadu ku bu tera Caoberdi i bó ê klaramenti un kantora di intirvenson susial. Na bu konpusison bu ta aborda temas sima mudjer, viulénsia sexual, entri ôtus kusa ki kontisi na susiedadi caoberdianu.  Pamodi? 

Pamodi n’ta preokupa i n’ta atxa ma nu debi ta provoka mudansa na mei di susiedadi. Nu ten dôs faseta: anôs ê un povu ki gosta di festa, di ser alegri; ma nu teni ôtu ladu ki nu prisisa aborda pa ten mudansas.  Desdi mutu sedu, na nha primeiru trabadju, n’fasi kiston di papia di kês flajelu susial ki nu ta lida ku êl tudo dia. Desdi diskonstruson di  maxismu, di inaltisi mudjer…Ultimamenti,  nten metedu txêu dedu  na frida i n’sabi ma ta fazi un monti familia sufri óra ki és obi  kês musika ki ta papia txêu klaru di kês prublema na nos susiedadi mas tanbé ta txoma atenson di sistema pa risolvi. I di sertu forma n’ta fasi susiedadi pensa midjor na kês kusa i ês ta pergunta: 

–  “Kuzé ki nu podi fasi pa muda kela?”.

Des bês li  na nha último disco “Di Lonji”, n’toka na um tema mas fundo, ki ê abusu sexual di minoris. Kusa ki dja normalisadu na Caoberdi. Txêu kasus di avô ki  ê pai di netus, tiu ki ê pai di subrinhu. Un Kusa ki infelismenti ta kontisi regulartmenti na Caoberdi, ma ki nu ten ki ta papiadu del i ka skondi baxu di tapeti. N’fika txêu surpresu ku kuantidadi di pesoas ta da kara, ta asumi ma kela tanbé kontisi ku ês, sen xinti borgonha. Pesoas ki  ben ter ku mi, ma és kré da ses tistimunhu. N’toka ten uns dias na Sentro Kultural de CaoBerdi i na odjus di un monti di gêntis n’odja ma di sertu manera n’staba ta papia di ês. Un monti staba ta nxuga láima.  

Bu ta kridita ma bu sta ta ser fala di miliaris?

Sin, n’ta kridita ma n’ten sidu vos i gritu di txêu algén. “Forti Dor” ê un izemplu di kêla… un di nhas tema ki  mas ta obidu. N’diskrebi storia sima ki kontisi: nha mãi ba bisita un amiga di seu ki perdi fidju, kolega di nha irmon mas nobu i  ê fla ma mudjer dja biraba “dodu”-  kel  tristi kontisimentu di un mãi ki perdi si fidju di 16 anu ki matadu, i ki na disisperu ê ta flaba: 

-“Nhôs pôl kumida na caxon para ê ka xinti fomi, nhôs pôl ropa pa ka xinti friu baxu txon!”

Pamódi ki bu skodji vivi na Lisboa?

Di tudu lugaris na mundu ki djan visita, Lisboa é kunbidativu. É un mistura. Ami n’gosta di frio. Ma ês frio ê ka sima di França i nem calor ê ka sima di Caoberdi.  Ma brinkadera à parti, tudo nôs ta kaba  ki ten ligason ku Lisboa. N’teni  familia li, amigus tanbé, i ê di kes país di mundu ku mas respetu na Direito. N verdadi n’kria fasêba Direito na Coimbra ma dispôs pa kiston di lojistika n’ben odja ma Lisboa era midjor pamodi nha trabadju, Lisboa fika mas sentralisadu i ta dâ mas djêtu pa panha avion. Anton, ndisidi ben studa Direito na 2919 na Faculdadi de Direito di Universidadi de Lisboa, na clássica. Na primeru anu enbati foi grandi, n’rakua, n’prepara mas un ano i n’volta a inda así ka foi sufisienti pamódi Direito ta isiji di mi algu ki inda n’ka ta konsigui dal, ki ê sta 500% fokadu na êl. Ku musika na meio ta fika komplikadu.

Ma bu kontinua li, bu trazi bu fidju. Aliás, bu flâ ma musika muda bu vida i di bus géntis. Bu ta xinti ma bó ê ka mãi só di bu fijdu? 

As bês n’ta xinti sima ki n’teni 50 anu (riso). Maternidadi prikosi trazen maturidadi prikosi. Djobi pa mi ku nhas irmon – un rapas ku un minina – , nha fidju pikinoti i mi pa n’toma konta din tudu ês, mesku ki ê ka mi i ta sustenta mas mi ki ta kusia, ta bisti, ta laba ta fasi tudu. Oji dipôs ki kebra kel siklu di pobresa “extrema” atraves di musika, mi ê mãi di di nha fidju ma tanbé mi ê mãi di nhas irmon ku nha mãi. Grasas a keli ki nha irmã gosi ê infermera, i pamodi kel formason ê ta ben djuda un monti alguén. Tanbé n’da nha mãe un kuzinha ku tudu, sima ki senpri ê sunha. N’ta spera ma nunka mas nu ka ta volta pa kel situaon. N’xinti ma foi kebradu un siklu. Nha irmã sta ta fazi mestradu, nha irmon sta ta fasi si  formason també. 

Di sertu forma bu inpudera bu família? 

Sin! I n’sta ta ter opurtunidade di da nha fidju kêl ki mi nka tivi, mas sen perdi valoris nem utltrapasa limiti. Luta pa dal kêl ki ê prisisa, ma fasi di manera ki ê ta intendi ma ê ka tudu kusa  ki ê ten ki fazedu ou debi ten.  El ê ten ki ter basi ku alisersi ki ta forma si karáter ku kês mesmu valor ki ami n’inxinadu.

Kal ke bu perpectivas na mundu di Musika li na Lisboa?

Ami n’gosta di Lisboa! N’ta xinti ma n’sta na kasa. Li n’ten nha amigus, madrinha, padrinhu, tius, primus. Tudu fin-de-semana n’ta sta ku nhas primus ou ês ku mi. N’gosta txêu di anbienti. Sta na Lisboa ê sima sta na CaoBerdi, di un parti. Musikalmenti, Portugal ka sta na kes país undi ki mas nta toka na un anu, ma tudu spetákulo ki nda li ten un gostu sabi i spesial. Pra já n’ta papia purtuguês, ki ê nôs língua ofisial i n’ta akredita ma n’ta papial midjór di ki n’ta papia inglés ou fransés.  N’fasi tema “Mau Menino”,  ku un kantor purtugês di orijen angolanu ki ten tanbé un kostela cao-berdianu, Jimmy P, ma n’ka ten presa. N’kré pa kusas kontisi naturalmenti. Kel featuring kontisi naturalmente. Na Lisboa, n’krê pa nhas konsertu na salas ou nhas parseria tudu kontisi di manera natural.

Kuzé ki bu sta spera di dia 25 na Capitólio?

Dja nu tinha fetu na 2019 i nu konsigui intxi casa. Nu ta ripiti di ês bês ku un gostu diferenti i txêu spesial pamódi dja n’konxi kasa i sta ben ten ôtus kunbidadus. N’sta leba un disku ki ta signifika txêu pa mim.

Pamodi ki kel disku é spesial pa bó?

Pamodi foi un disku ki n’fasi ku tenpu, sen presa. I ê sai na óra ki n’kria pa ê saiba ku tenperatura ki n’kria traba el di lumi. Ê ten dos ladu di Elida. Un akústiku e ôtu iletróniku, ki tanbé  n’ten na  mi. Tudo ben di nhas influensia, nhas gostu musikal, ben di nha tenpu. Pamodi n’ta fasi parti di kel jerason. Anton, n’ta xinti ma  n’ta fasi dos kaminhu ku el. 

Ki kaminhus ê  kês la?

Akústico e elektro – ta oxila txêu entri dôs kusa ki mi n’ta konsumi. Stilus musikal, país ki n’bai ta diskubri i kulturas diferenti. N’ta da un izemplu, “Gerason Nobo”, ki sai na  pandimia na 2020, dja mostraba kel ôtu sonoridadi. Ma inda nu ka txigaba la, ma na kêl disku nu fasi un kasamentu perfeitu entre Hernani Almeida ku un  grande  beatmaker di Costa do Marfim, ki ten stadu ta fasi un grandi trabadju na tudu kontinenti afrikanu. N’ta obi kês dos produtoris ki stana kel disco na midida perfeitu ku kel sonoridadi ki mi n’trazes i sabedoria di Djô. Nu sta txêu kontenti ku risultadu di nôs trabadju.

Kal ki foi featuring ki deixau más kontenti, ki tevi mas inpaktu na bo?

Foi kantu n’resêbi un telefonema di nha manager, seis mes dipôs di ter lansado nha primeru disko ta flan ma Lura – un di nhas maioris referensia na musika – krê fasi un duetu ku mi. Foi kusa ki tevi un impaktu mutu grandi na nha kurason,  ma pamódi kel konjuntura, um tema di meu, primeru parceria, enfim. Ê tivi un ténpra spisial. Ma, na verdadi, tudo kes ôtu kin fazi dan txêu aligria, kel ku Hélio Batalha, alguén ki nu ta da dretu, Loony Johnson, ki óra ki nu ta  kontra ê só sabura, Indira ki bira nha grandi amiga i tudo kes ôtu. Tudo kês partisipason toka naturalmenti pesoas. Un featuring ranjadu ka ta ten kel mesmu impaktu.

Kal ke bu perspektiva pa futuru?

Kontinua ta trabadja pa txiga palku prinsipal di kês grandi festival undi ki dja n’partisipa na palcos mas pikinoti. Óra ki n’odja pa tras, n’djobi pa kaminhu ki dja n’fasi ti txiga li, manera ki i n’anda di “matinhu” ti Praia, pé discalso, pa kori tras di nha sonhu, sonhu di un mininu femia ki perdi si pai ku 8 anu di idadi, ki gentis odja ku pena fla ma ka tinha futuro sen pai, ki anda di bar em bar, ki tevi musika rejeitado i oiji ta entra na kês bar ta obi ês ta toka nha musika. N’ta djobi nha strada ti li n’ta fla ma n’ta konsigui.

Entrevista também em português, aqui

Karyna Gomes

É a jornalista responsável pelo projeto de jornalismo crioulo na Mensagem, no âmbito do projeto Newspectrum – em parceria com o site Lisboa Criola de Dino D’Santiago. Além de jornalista é cantora, guineense de mãe cabo-verdiana, e escolheu Lisboa para viver desde 2011. Estudou jornalismo no Brasil, e trabalhou na RTP, rádios locais na Guiné-Bissau, foi correspondente de do Jornal “A Semana” de Cabo verde e Associated Press, e trabalhou no mundo das ONG na Unicef e SNV.

Ver página de autor

O jornalismo que a Mensagem de Lisboa faz dantes pagava-se com anúncios e venda de jornais. Esses tempos acabaram – hoje são apenas o negócio das grandes plataformas. O jornalismo, hoje, é uma questão de serviço e de comunidade. Se gosta do que fazemos na Mensagem, se gosta de fazer parte desta comunidade, ajude-nos a crescer, ir para zonas que pouco se conhecem. Por isso, precisamos de si. Junte-se a nós e contribua: